21 ოქტომბერს მსახიობ დონარა გვრიტიშვილის ქალიშვილმა, ხატია ხოსროშვილმა ფეისბუქზე მძიმე პოსტი გამოაქვეყნა. ის სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს პატიმარი ძმის ერთი დღით გათავისუფლებას სთხოვდა, რათა გიორგი ხოსროშვილს მომაკვდავი დედა ენახა. დონარა გვრიტიშვილი კი, სიცოცხლის უკანასკნელ წუთებს, მხოლოდ შვილთან შეხვედრის დაუოკებელი წყურვილით - კბილებით იჭერდა...

"ეს შეხვედრა კი უბრალოდ "დამშვიდობება" არ არის - ეს არის ერთი დედისა და შვილის ადამიანური უფლება. და ამ უფლების ადგილი კანონშიცაა და საზოგადოებაშიც.

დონარა - ღირსეული ადამიანი და არტისტი - არ უნდა წავიდეს ამ სამყაროდან იმ ტკივილით, რომ ვერ ჩაიხუტა შვილი, რომელთან შეხვედრასაც ხუთი წელი ნატრობდა" - წერდა ხატია.

შვილის ამ უდიდეს თხოვნას მთელი საზოგადოება გამოეხმაურა. და გიორგი, რომელსაც საპატიმრო ისედაც 5 ნოემბერს უნდა დაეტოვებინა, ამ ემოციური ფეისბუქსტატუსის საფუძველზე, პრეზიდენტმა შეიწყალა და მან ბოლო წუთებში მიუსწრო დედას, რომელიც მხოლოდ მის მისვლას ელოდა... შემდეგ 69 წლის დედა მონატრებულ ვაჟს მოეფერა და... მარადისობაში მშვიდად გადავიდა...

ის, რასაც მსახიობის შვილი "ზმნასთან" ჰყვება, ნამდვილად ფილმის დრამატურგიას ჰგავს.

ხატია ხოსროშვილი დედას იხსენებს.

ხატია ხოსროშვილი: ლამაზი ადამიანი იყო. ძალიან ვაფასებ მის იმ თანამედროვე მსოფლმხედველობასა და დიდსულოვნებას, რაც გააჩნდა. ესთეტი იყო, მშვენიერების მოტრფიალე. საკუთარი სიცოცხლის ბოლო დღეებშიც კი გვთხოვდა თავის მოწესრიგებაში დავხმარებოდით. უკვე უმძიმეს მდგომარეობაში იყო და მისი დილის რუტინა იგივე რჩებოდა. სახის დატენიანება, სუნამო, გაკოხტავება და ყავა - ამისთვის არასდროს უღალატია…

პატივს სცემდა საკუთარ თავს, უყვარდა ლამაზი ნივთები, მისი პერსონალური ყავის ფინჯანიც კი გამორჩეული იყო, კლიმტის პრინტით. უამრავი სამკაული ჰქონდა. მე და ჩემი და “კაჭკაჭს” ვეძახდით.

კლინიკაში სიარულის დროსაც განსაკუთრებით ემზადებოდა, გემოვნებით უხამებდა დეტალებს ერთმანეთს… და გიჟდებოდა საჩუქრებზე. რაიმე თუ მოეწონებოდა, ბავშვივით შეიძლებოდა ეთხოვა - მაჩუქეო. თვალები უბრწყინდებოდა... ასევე ბავშვივით ინტერესიანი იყო; მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან ერუდირებული იყო, ისე მოგისმენდა ნებისმიერ სისულელეზე, თითქოს ყველაფრიდან სწავლობდა.

ქარიზმატული იყო, კარგი იუმორი ჰქონდა და ყველაფერი სცენა იყო მისთვის. მეგობარმა მითხრა, ამერიკაშიც ყველგან სცენას ეძებდაო. მგონია რომ ითამაშა თავისი ცხოვრება, რადგან უდიდესი სირთულეების და განსაცდელების მიუხედავად, ის უზომოდ იყო სიცოცხლეზე შეყვარებული.

ძალიან კარგი მეგობარი იყო, რაც ჩემთან ურთიერთობაშიც ჩანდა. უკრიტიკო, მხარდამჭერი და თავდადებული, მაგრამ მისი გარდაცვალების შემდეგ, მისი მეგობრობის ხარისხზეც უფრო მეტი გავიგეთ, რადგან აღმოჩნდა, რომ უდიდესი სიყვარული ჰქონდა დათესილი. ასევე ბევრჯერ მოვისმინეთ, რომ არაფერი შეშლია ურთიერთობებში.

არასდროს წუწუნებდა. როგორი პრობლემის წინაშეც არ უნდა ყოფილიყო, მისგან ვერ მოუსმენდი წუწუნს და არც სხვებზე უთქვამს ცუდი. მეგობრობაში ლაღი იყო და სასიამოვნო იყო მასთან ურთიერთობა.

როგორც მსახიობი, ძალიან გონიერი იყო, ბევრს მუშაობდა თავის როლებზე და ბევრ ფსიქოლოგიურ ინსტრუმენტს იყენებდა. ძალიან უხდებოდა სცენა, განსაკუთრებული ენერგია და გამორჩეული სილამაზე ჰქონდა.

- როგორი დედა იყო?

- აი, როგორც დედა ნამდვილად არასტანდარტული იყო. ჩემი და მისი საუბრების დიდი წილი, ბავშვობიდან ისეთ თემებს ეძღვნებოდა, როგორიცაა ლიტერატურა, სამყაროსა და ადამიანის კვლევა, პოეზია, ფსიქოლოგია და სულიერი სამყარო. კითხვა უყვარდა და შეგვაყვარა. ჩვენ ძალიან დამოუკიდებელი ბავშვები ვიყავით, რადგან დონარას წესები არ მოიაზრებდა შეზღუდვას. ნებისმიერ საკითხში შეიძლებოდა გქონოდა მისი იმედი.

მე და ჩემ დას ყოველთვის გვქონდა შეგრძნება, რომ ჩვენს ძმასთან მას განსაკუთრებული კავშირი ჰქონდა. ჩვენ ხშირად ვცვლიდით როლებს დედაშვილურ ურთიერთობებში, მაგრამ გიორგისთვის ყოველთვის განსაკუთრებული მზაობა ჰქონდა ყველაფერზე.

- როგორი იყო სახლში?

- სახლში კითხულობდა, სულ მუშაობდა საკუთარ თავზე, ლოცულობდა. ასევე ხშირად ვუყურებდით ერთად ფილმებს. სახლში მისი საყვარელი ადგილი ყოველთვის აივანი იყო. ბოლო თვეებში, როცა სახალხო თავშეყრის ადგილებში ვეღარ დადიოდა, აივანზე გასასვლელად ემზადებოდა ხოლმე… რაღაც რიტუალები უყვარდა. ყვავილების მორწყვის დროს ბუტბუტი; ძალიან გემრიელად ამზადებდა და ამითაც უყვარდა თავის მოწონება.

ადამიანები უყვარდა და ამიტომ სტუმარიც, მისი ცხოვრებაში, მნიშვნელოვანი რამ იყო.

მოკლედ, იყო უბრალოც და პომპეზურიც ერთდროულად, სახლშიც და გარეთაც...

ძალიან პასუხისმგებლობით უდგებოდა თავის უმცირეს როლსაც კი. და თან ყოველთვის ეძებდა ახალ გზებს. საკუთარ პერსონაჟზე მოთხრობაც კი დაწერა. ალბათ, სწორედ ამიტომ ჰქონდა თანაგრძნობის დიდი უნარიც. სხვათა შორის, გულწრფელად უკვირდა, როცა აქებდნენ. ვერ იფიქრებდი, მაგრამ თავმდაბალიც იყო და ეს თავის პროფესიულ ცხოვრებაშიც ეტყობოდა.

- ხატია, როგორ აღმოჩნდა დედა ამერიკაში?

- მართლა რთული ცხოვრება გაიარა, არც პროფესიული გზა ჰქონია მარტივი. ძალიან საინტერესო სასცენო ცხოვრება ჰქონდა, თუმცა მის ფინანსურ საჭიროებებს, მისი შემოსავლები ვერ პასუხობდა. ძალიან უნდოდა, რომ საჭირო ყოფილიყო და განიცდიდა, როცა უფუნქციოდ გრძნობდა თავს.

თავის პროფესიაზე შეყვარელი მსახიობი არც ერთი თეატრის დასში აღარ იყო. რუსთავის თეატრიდან წამოსვლის შემდეგ, მიწვევით თამაშობდა სხვადასხვა თეატრებში, მათ შორის - მარჯანიშვილის თეატრში, ასევე თეატრი ათონელზე. მონაწილეობდა სატელევიზიო პროექტებში. ოღონდ სცენაზე მდგარიყო და სკოლის მოსწავლეებისთვის არსებულ თეატრშიც მუშაობდა.

ემიგრაციისკენ არასტაბილურმა შემოსავალმა უბიძგა. წავიდა ვიზით, კონკრეტული პროექტის ფარგლებში. იქ იყო სამსახურის მუდმივი ძიება, ყველანაირი სამუშაოს გამოცდილება, ანუ ემიგრანტული გზა გაიარა. თუმცა თავის საქმეს არ მომწყდარა, იქაც იპოვა სცენა. ქართველ კოლეგებთან ერთად საბავშვო სტუდიაში, საღამოებს აწყობდნენ, სპექტაკლებს დგამდნენ. იქაც კი თავისი პროფესიით ცდილობდა რეალიზებას.

ამერიკა მოეფერა. ჯერ ერთი პროფესიულად გალაღდა. აქ ცოტა დაჩაგრული მეჩვენებოდა. იქ ყველა ნაბიჯზე პატივისცემას და სიყვარულს გრძნობდა. ეპატიჟებოდნენ, ბევრი სითბო მიიღო. მის გვერდით მართლა არაჩეულებრივი ადამიანები აღმოჩნდნენ. ძალიან შეიყვარეს, დააფასეს და მოეფერნენ.

მე ძალიან მიხარია, რომ მისი დატანჯული ცხოვრების გზას, ამერიკული ეპიზოდიც ახლდა. ის ამერიკული წლები, სადაც ძალიან ილაღა - როგორც თვითონ ამბობდა. დადიოდა ბროდვეის სპექტაკლებზე, საოცარ წარმოდგენებზე, წვეულებებზე. მის გარშემო არაჩვეულებრივი ადამიანები აღმოჩნდნენ და დიდი მეგობრობა აჩუქეს…

ეს ადამიანები არა მხოლოდ უმსუბუქებდნენ ემიგრაციაში ცხოვრებას, არამედ მერეც, როცა მას ჯანმრთელობის პრობლემები შეექმნა, სრულიად მათ მხრებზე გადაიარა მორალურმა თუ ფინანსურმა მხარდაჭერამ. ამერიკის ჯანმრთელობის დაზღვევამ სერიოზული პრობლემები მოუგვარა. თუმცა დედა კონკრეტულ ადამიანებს თავის სიცოცხლეს უმადლოდა.

- დედა ონკო პაცინეტი ამერიკაში გახდა. ის იქ იყო, თქვენ საქართველოში - ეს რთული იქნებოდა თქვენთვის - შვილებისთვის...

- დიახ, ძალიან რთული იყო ის, რომ დედა ონკო პაციენტი ემიგრაციაში გახდა. ეს იყო 2022 წელს. საშვილოსნოს კიბო ჰქონდა. ჩაუტარდა ოპერაცია, იმუნოთერაპია. ფეხზე თავიდან დააყენეს. სამშობლოში გაზაფხულზე დაბრუნდა, უკვე რეციდივით - მენჯის ღრუში ახალი კერა გაჩნდა.

გამოვიდა, რომ დედას ამერიკაში მხოლოდ ემიგრანტული ცხოვრება არ გაუვლია; მან იქ სიკვდილსაც ჩახედა თვალებში. ამერიკაში მისი ბიძაშვილი ცხოვრობდა და ედემში მაცხოვრაო, ამბობდა. იმუნოთერაპიის შემდეგ ძალიან კარგად გამოიყურებოდა.

გადაარჩინეს და უდიდესი სიყვარულიც მიიღო. ამის პარალელურად მას როგორი ცხოვრებაც უყვარდა, ისეთიც ჰქონდა - წვეულებებზე გაპრანჭული სიარული, გლამური... თვითონ ძალიან კარგად იხსენებდა ამერიკას.

- ასაკში როგორ შევიდა? იმჩნევდა? მსგავსი გარეგნობის ქალებს უჭირთ დაბერება...

- ასაკს არ იმჩნევდა. ლამაზად შევიდა ასაკში. ვერ იტყვი, რომ ბერდებოდა. არავინ ეძახდა ბებოს. ასაკს არც აღიარებდა. ათი წლის წინ მალავდა კიდეც. ახალგაზრდობის, სილამაზის, ესთეტიკის მოტრფიალე იყო. ზემოთ ვთქვი კიდეც. ბევრი ახალგაზრდა მეგობარი ჰყავდა, დღემდე ჩვენსავით რომ გლოვობენ მის წასვლას...

თითქმის არ შეცვლილა, უბრალოდ ტკბილეული შეუყვარდა. უფრო დაბრძენდა, დამშვიდდა, ნაკლებად ეჭიდავებოდა ცხოვრებას. ახალგაზრდობაში უფრო უწევდა ცხოვრებასთან ორთაბრძოლა. ბედისწერის მიმართ უფრო მორჩილი, მშვიდი და გაწონასწორებული გახდა. ფიზიკურად დაეტყო-მეთქი ვერ ვიტყვი, ყოველთვის - ყველა ასაკში, რაღაც განსაკუთრებული იყო მის გარეგნობაში, ხასიათშიც და შინაგან სამყაროში. ყველა ასაკს იხდენდა.

როცა უკვე დიდები გავხდით, თავს უფლება მისცა, რომ გამოფენებზე, კონცერტებზე თუ ღონისძიებებში უფრო რეალიზებულიყო.

ხელი არ ჩაუქნევია, დარდი და ნაღველი არ მომატებია. სიცოცხლისმოყვარული იყო. შიში არ ჰქონია, რომ ამ დაავადებას ვერ დაამარცხებდა. უიმედოდ არ ყოფილა. პრინციპში, არ იღებდა დიაგნოზს. აიგნორებდა. ამიტომ იყო მუდმივად ფორმაში.

- მისი უკანასკნელი დღეების დრამატიზმი, მთელმა საზოგადოებამ, შენი ფეისბუქპოსტის წყალობით ძალიან განიცადა. მძიმე იქნება გახსენება...

- ბოლოს, სანამ ძალიან დამძიმდებოდა, ორი დღით ადრე თქვა, ეს უკვე გარდაუვალიაო და საყვარელ ადამიანებს ურეკავდა და ემშვიდობებოდა...

ფიზიკური რესურსი ამოწურა, ჭამა აღარ შეეძლო, ვეღარ გადაადგილდებოდა, თუმცა ძალიან ცდილობდა, რომ ლოგინად არ ჩავარდნილიყო.

ბოლომდე ეცადა საკუთარ თავზე თვითონ ეზრუნა. არ აღიარებდა დაბეჩვებას, არ ნებდებოდა. არ სურდა საბრალო ყოფილიყო. თუმცა ეს პერიოდიც დადგა, მაგრამ იმ დროსაც ძალიან საყვარელი იყო. იგრძნობდი, რომ ისევ აქეთ გვიფრთხილდებოდა შვილებს, ახლობლებს. უნდოდა თავისი დრამისგან დავეცავით. ხუმრობდა და მძიმე მდგომარეობას აქეთ გვიმსუბუქებდა.

ასეთი რამ მხოლოდ ფილმებში მინახავს. წინა დღეს ჩემი ძმის წერილი მოვიდა, თვითონ ვერ კითხულობდა და ძალიან ბევრჯერ წაგვაკითხა. მეტყველებაზე უკვე ეტყობოდა, რომ ნახევრად აგონიურ მდგომარეობაში იყო. დიდ წინადადებებს აღარ ამბობდა. და მხოლოდ გიორგი მოსვლას ელოდა.

ჩემი ძმა ქუთაისში იხდიდა სასჯელს. სანამ იქიდან ჩამოვიდა, დედა ცნობიერებას ნელ-ნელა უკვე კარგავდა. უსაყვარლესი ექთანი ჰყავდა, რომელიც ისე უყვარდა, ჭკუა ეკეტებოდა. იმ დღეს ეს გოგო მართლა ეჭიდავა სიკვდილს. ბოლოს დედაჩემს უყვიროდა, აჯანჯღარებდა - რამდენი ხანი ველოდებით გიორგის, ახლა არ წახვიდეო!..

ძალიან ემოციური მომენტი იყო, ძალიან დრამატული...

არ მისცა წასვლის უფლება...

- დედა-შვილს საუკუნო ბმა აკავშირებს. მიწაზე დაწყებული ჭიპლარის ბმა სამარადჟამოა. შეგიძლია თქვა, რომ დედა გიორგის ელოდა და მასთან დამშვიდობების გარეშე არ წავიდა?

- მოგიყვები. ყველაფერი წუთებში ხდებოდა. გიორგი რომ სახლში მოვიდა, დედა აგონიაში იყო, მაგრამ მე დარწმუნებული ვარ, რომ დედამ აღიქვა, რომ მისი გიორგი მოვიდა. თავზე ეფერა... გადავიღე კიდეც, როგორ ეფერება...

გამთენიისას მე და გიორგიმ შევნიშნეთ, რომ რაღაცნაირად შეიცვალა, სხვა აგონიურ ფაზაში გადავიდა. მიუხედავად იმისა, რომ მეტყველება წართმეული ჰქონდა, უფრო მეტად გამოხატა, რომ მონატრებულ შვილთან შეხვედრას ელოდა... და გარდაიცვალა...

როცა რეალურად შეძლო შვილს შეხებოდა, როგორც შეძლო გამოხატა, რომ ეს გიორგისთან გაცნობიერებული დამშვიდობება იყო!..

ძალიან ემოციური მომენტი იყო. ცხადზე ცხადი იყო - ის არ გაჰყვა სიკვდილს. მზად იყო იმისთვის, რომ მისი გარდაცვალების მომენტი დამდგარიყო, მაგრამ რაღაც არ უშვებდა და ეს იყო საყვარელ შვილთან შეხვედრის სურვილი. მენდეთ, ყოველგვარი პოეტურობის გარეშე ვამბობ, ეს ცხადი იყო... ეს დედაშვილობის მაგიური კავშირია...

ამ ქალმა შეძლო ეჩვენებინა, რომ ეს არ ყოფილიყო შემაშინებელი და დამთრგუნველი სიკვდილი. ეს იყო ლამაზი და ნამდვილი გარდაცვალება... შვილის მოლოდინი, ლოცვები, გარშემო საყვარელი ადამიანები... ერთ მხარეს ჩემ დას ეჭირა დედას ხელი, მეორე მხარეს - ჩემ ძმას, მე წინ ვედექი, გვერდით სიძე, და, დისშვილი... ეს სცენა რომ მახსენდება... ტირილი მინდება.

მაგრამ ასეთი გარდაცვალება, დედასთვის ჯილდო იყო! როგორც უყვარდა სიცოცხლე, სამყარომ ისე დაასაჩუქრა და ამ ქვეყნიდან გასვლის ისეთი შესაძლებლობა მისცა, როგორსაც იმსახურებდა და ინატრებდა...

ალბათ, მართლა სინათლეს გაჰყვა. ასეთი იყო მისი გარდაცვალება.

- გოდერძი ჩოხელი ამბობს, დედა რომ მიდის, სიკვდილის წინ პირისპირ ვრჩებითო...

- არის სევდა და მონატრება. როცა დედა იგივე სამყაროში აღარ არის, რომელშიც შენ ხარ, გაქვს იმის შეგრძნება, რომ შენში რაღაც ნამდვილად შეიცვალა. მანამდე სხვა საყრდენი გქონდა და ახლა საკუთარი საყრდენის იმედად უნდა იყო. საყრდენი გეცლება მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ გადაჭავულები არ ვყოფილვართ. მან ძალიან დამოუკიდებელ პიროვნებებად ჩამოგვაყალიბა. დედის წასვლა ტკივილია, მაგრამ დონარას წასვლა თბილი, ღრმა და სავსე სევდაა და არა სიცარიელის შეგრძნება.

ჩემს მეხსიერებაში ბევრი კარგი რამ დარჩა. როგორი უნდა იყოს ქალი, როგორ უნდა სცემდეს ადამიანი თავის თავს პატივს. როგორ შეიძლება ყველაფერი გიყვარდეს და ყველაზე მძიმე მომენტებშიც კი, პირიდან სალანძღავი სიტყვა არ ამოგდიოდეს. აუგი არც საკუთარ თავზე და არც ცხოვრებაზე რომ არ უნდა დაგცდეს.

დედამ, გარდაცვალების შემდეგ, თავისი პიროვნებით აღფრთოვანებული დამტოვა. მე სხვანაირი დონარაც აღმოვაჩინე...